Калі б дрэвы маглі гаварыць (аповед пра вайну)
У тую далёкую раніцу 22 чэрвеня 1941 года мінская моладзь збіралася ўладкаваць у родным горадзе вялікае свята - адкрыццё зробленага сваімі рукамі прыгожага возера на рацэ Свіслач. Малады парк – хвоі і ліпы, таполі і бярозы, клёны і каштаны – з любоўю высаджаны вакол Камсамольскага возера, толькі пачаў прыжывацца на новым месцы. На тонкіх галінках дрэў яшчэ не вілі гнёзды птушкі, ды і схавацца пад імі ад гарачага летняга сонца было немагчыма. Маленькім саджанцам у той час былі патрэбны людскі клопат і догляд. Хоць, галоўнае ў іх ужо было - урадлівая і вільготная зямля ля берага ракі.
У такую цудоўную летнюю раніцу ні дрэвы, ні людзі не маглі прадбачыць, якая страшная бяда зваліцца на гэтую зямлю ўжо праз некалькі гадзін, колькі гора і пакут для ўсіх яна прынясе з сабой. Крывавая бязлітасная вайна дашчэнту разбурыць іх родны горад Мінск, не літуючы нікога і нічога.Чатыры суровыя ваенныя гады маладыя дрэўцы ў парку ля возера будуць уздрыгваць ад грукату гармат, бамбёжак і кулямётных чэргаў. Хто цяпер скажа, колькі дрэў загінула ў горадзе за гады вайны? А тыя, каму пашчасціла выжыць, гэтак жа як і людзі, радаваліся пасляваеннай начной цішыне, чыстаму небу і звонкім птушыным галасам, якія не заглушвае роў танкаў, гудзенне самалётаў і выбухі бомбаў.
Шмат гадоў прайшло з той пары, пастарэла ваеннае пакаленне нашых бацькоў, дзядоў і прадзядаў. А маладыя дрэвы, пасаджаныя ў горадзе перад вайной, памужнелі і адужэлі, ператварыўшыся ў моцных і станістых волатаў з вялікімі разгалістымі кронамі. Яны растуць паўсюль – у парках і скверах, на бульварах нашага горада. Паглядзіце на іх! Вясною пагуляйце побач, палюбуйцеся на іх далікатную зялёную лістоту, на кветкі, адчуйце водар чаромхі, акацыі, яблыні і вішні. Вось і я не магу налюбавацца, гледзячы на стройныя ствалы бяроз і ліп, асін і хвой, клёнаў і таполяў. Колькі ж рознага, добрага і дрэннага, бачылі гэтыя дрэвы на сваім вяку, колькі ўсяго перажылі…
Мая мама…
Перад вайной яна была адной з тых шчаслівых дзяўчынак, якія стваралі парк і Камсамольскае возера. Усё жыццё яна любіла гэтыя месцы, яны сталі ёй па-сапраўднаму роднымі. Нават будучы бабулькай, мама імкнулася толькі сюды, у свой любы парк, на шпацыр. Мае бацька і маці добра ведалі Мінск даваенны і пасляваенны з яго драўлянымі пабудовамі і садамі.
Ішлі гады. Горад пашыраўся, відазмяняўся, перабудоўваўся. З'явіліся новыя кварталы, вуліцы, праспекты. Але людзі заўсёды імкнуліся ажывіць каменныя пабудовы, высаджваючы вакол новабудоўляў кусты і дрэвы, разбіваючы на зялёных газонах прыгожыя кветнікі. Я ўдзячная за гэта тым, каго ўжо няма побач з намі. Хоць, як жа няма, бо іх душэўная цеплыня і прыгажосць жыве ў бярозах і ліпах, у таполях і каштанах, у кветках бэзу і язміну, у бутонах белых руж горада Мінска.
Вось і мая мама разам з бацькам пасадзіла ў двары шматпавярховай хаты каля нашых вокнаў кусты бэзу. Кожны год яна абкапвала іх, даглядала і гадавала. Зараз, калі ўжо няма на свеце маіх дарагіх бацькоў, я любуюся на гэтыя кусты, а вясною ў пару цвіцення далікатны водар бутонаў бэзу напаўняе пакоі.
Заўтра 9 Траўня. Дзень перамогі. Сёлета красавік выдаўся вельмі цёплым. Усе дрэвы і кусты хутка зазелянелі і парасцвіталі. Гарадскія сады апрануты ў белыя карункавыя ўборы. Нядаўна я шпацыравала ў Лошыцкім парку. Побач са старымі дрэвамі, пасаджанымі яшчэ ў канцы дзевятнаццатага стагоддзя багатым панам, раскінуўся вялікі сад. Цяпер у ім цвітуць практычна ўсе пладовыя дрэвы: вішні, яблыні, грушы. Прыгажосць незвычайная!
А ў мяне пад вокнамі ўжо напалову распусціліся белыя і фіялетавыя гронкі бэзу. Не ўзгадаю, каб яны так рана калі-небудзь цвілі. І я падумала - гэта мае мама з татам пасылаюць нам з сынам сваё прывітанне і найлепшыя пажаданні да свята Перамогі. Яны вельмі любілі гэтае свята. Кожны год дзявятага траўня ўся наша сям'я заўсёды збіралася разам. А аднойчы ў год 40-годдзя Перамогі ў ВАВ у гэты дзень, 9 траўня, я прынесла ў нашу хату з радзільнага дома свайго сыночка. Мне здавалася, што дрэвы і кусты, якія за некалькі дзён да таго вельмі хутка апрануліся ў маладую ярка-зялёную лістоту, у гэты дзень радасна віталі мяне і віншавалі з нараджэннем сына. Так, відаць яны, гэтыя мудрыя зямныя стварэнні, любяць нас, людзей, не менш, чым мы іх, і цешацца разам з намі нашаму шчасцю.
Гэты аповед на рускай мове
9.05.12