Настаў час летніх канiкулаў. Цэлых тры месяцы можна атрымліваць асалоду ад адпачынку і не думаць пра ўрокі. А колькі ўсяго цікавага хочацца ўбачыць і пра што даведацца за гэты час!      Прачнуўшыся, Наталля з задавальненнем песцiлася ў пасцелі. Як добра! І не трэба спяшацца ў школу! Дзяўчынка зірнула на гадзіннiк – палова дзясятага. "Буду ўставаць", – вырашыла яна. А мама ўжо памкнулася яе будзіць і непрыкметна падглядвала ў прыадчыненыя дзверы спальні:
     – Прачынайся, дачушка! Сёння паедзеш да бабулі ў вёску!
     – Так, так! Як гэта я забылася пра гэта! – схамянуўшыся, Наталля хутка ўскочыла з пасцелі.
     Праз некалькі гадзін яна ўжо ехала з мамай у электрычцы. Ад горада, дзе яны жылі, да вёскі ўсяго тры гадзіны язды. Там жыве сяброўка Люба, яе хата зусiм недалёка ад бабулінай. А бабуля чакае – не дачакаецца дарагіх госцей і нават спякла свае фірменныя піражкі з тварагом. Так яна толькі што казала маме па тэлефоне.
     – Як добра! – Наталля хітра зірнула ў маміны вочы. – Цэлых тры месяцы безрабоцця. Вось толькі чым я там буду займацца?
     – Як чым? Кніжкі будзеш чытаць, з Любаю ў лес па ягады пойдзеш ці ў кіно.
     – Добра! А яшчэ я буду бабулі па хаце і ў гародзе дапамагаць! – вырашыла дзяўчынка.
     – Правільна! Бабулі ўжо цяжка спраўляцца з усім самой, а табе нават карысць ад гэтага будзе, – падтрымала дачку матуля.
     Хутка прабег цэлы тыдзень адпачынку ў вёсцы. А затым, Наталля нават не заўважыла, як праляцеў увесь месяц чэрвень!
     – Дрэнна, што з сабой у мяне няма камп’ютэра з інтэрнэтам, – засмучалася дзяўчынка. – А так бы і мне, і Любе была забава.
     – Ды навошта ён табе! – пераконвала ўнучку бабуля. – Адпачывай і набірайся сілы. Кніжкі чытай. Гэта тое ж самае, што твой камп’ютэр.
     – Не, – спрачалася тая. – Па камп’ютэры я магу шмат пра што даведацца!
     – Аб чым жа ты хочаш дазнацца?
     – Хаця б, з чаго зроблен твой кошык! – Наталля тыкнула пальцам у бабуліну пляцёнку, якая стаяла ў куце кухні.
     – З чаго? З саломы, вядома. Кошык мне зрабіў твой дзед. Ведаеш, у вёсцы спрадвеку займаліся саломапляценнем. Гэта не так ужо і складана. Ты таксама можаш навучыцца!
     – А дзед пакажа?
     – Абавязкова. Яшчэ і распавядзе пра гэта рамяство свае байкі. Ён іх шмат розных ведае!
     Наталля ўсміхнулася і выйшла з хаты на ганак. Вядома ж, яна абавязкова дачакаецца дзеда з рыбалкі і пра ўсё ў яго распытае.
     Увечар дзяўчынка прысела да дзеда на канапу:
     – Дзядуля! Навучы мяне што-небудзь плесці з саломкі!
     – З саломкі? Дык я ўжо даўно з яе нічога не плёў. Вунь колькі гатовых кошыкаў і ўсялякiх рэчаў на кірмашы прадаецца! Што я магу, так гэта расказаць табе гісторыю пра саламяную ляльку.
     – Раскажы, дзядуля! – абрадавалася ўнучка.
     І дзед, лепш уладкаваўшыся на канапе, пачаў свой расказ:
     – Калісьці даўно жыла ў адной вёсцы дзяўчынка, такая ж, як ты. Але яна была з вельмі беднай сялянскай сям'і. Яе маці з бацькам з раніцы да ночы гнулі свае спіны на пана. Вось толькi пан быў прагны. Не надта ён жадаў плаціць ім за цяжкую працу. Не хапала ў беднякоў грошай, каб купіць сваім дзецям прыгожую адзежу, а пра цацкі і гаворкі не было. Але дзецям заўсёды хочацца чагосьці новага, цікавага.
     Пайшла неяк бедная дзяўчынка ў поле. Па восені там пшаніцу ўжо пазжыналі і абмалацілі. Падняла яна з зямлі залацістаю сцяблінку – саломінку. Сабрала гэтых сцяблiнак цэлы пучок – сонечных і бліскучых. У хаце вымачыла iх ў вадзе, высушыла. Сцяблінкі сталі мяккімі, падатлівымі. Паглядзела на іх дзяўчынка і змайстравала саламяную кветачку – званочак. Потым павучка спляла, потым яшчэ птушачку-невялічку і, нарэшце, з-пад яе ўмелых рук выйшаў саламяны Конiк і прыгажуня саламяная Лялька. Паставіла яна свае цудоўныя вырабы на стол у святліцы і любуецца на іх.
     Прыйшла мама – пахваліла, прыйшоў тата – пахваліў. Надышла ноч. Саламяная Лялька паглядзела на Конiка і пытае:
     – Цi ты ўмееш скакаць па дарозе?
     – А як жа! – адказвае той.
     – Дык, павазi мяне, пакуль наша гаспадыня спіць.
     І паехалі яны за вароты па дарозе, а потым звярнулі да лесу. Да самай раніцы каталіся і незнарок заблудзіліся. Вярнуўся Конiк да двара, ды не да свайго, а да панскага. На іх у акенца панская дачка глядзіць, а побач з ёй на падаконніку фарфоравая лялька сядзіць з яркім шаўковым бантам у пухнатых валасах, у сукеначцы з рушамі і ў атласных туфліках.
     "Ах, што гэта такое?" – падумала панская дачка, гледзячы на незнаёмых гасцей.
     Выбегла ў двор. Разгледзела саламяныя цацкі. Не, такіх цацак яна яшчэ ніколі не бачыла! Спадабаліся яны ёй. Захацела ў руку ўзяць. Толькi Конiк не дурны, ірвануў наперад і паскакаў хутчэй за вароты да сваёй хаты. Панская дачка пабегла ўслед, але так і не дагнала. Расплакалася, ідзе па дарозе.
     У абочыны старая жабрачка сядзіць:
     – Чаго ж ты, дзеўчынка, плачаш?
     – Хачу ляльку, такую як тая, што на конiку паскакала!
     – Так-так! Я ведаю, чыя яна, – адказала жабрачка. – Але ў цябе ёсць свая, фарфоравая, яшчэ прыгажэйшая за тую!
     – Не, тая лепш! – занаравілася панская дачка.
     – Добра, я папрашу майстрыху аддаць табе ляльку. Але ж ты абавязкова аддзякуй ёй за гэта! – параіла бабулька.
     Праз некалькі дзён у панскай дачкі ўжо была новая лялька. Таксама з саломкі, зробленая ўмелымі рукамі сялянскай дзяўчынкі. Гэтая саламяная лялька аказалася дакладна такой жа, як і тая, першая яе лялька. Вядома, сваю першую ляльку дзяўчынка не магла нікому аддаць і зрабіла другую. Абрадавалася панская дачка і прынесла сялянскай дзяўчынцы цэлы скрутак мядовых пернікаў і цукровых пеўнікаў у падзяку за ляльку, як вучыла яе бабулька.
     З той пары пайшла па ўсёй акрузе гаворка пра дзяўчынку з сялянскай сям'і, якая ўмее рабіць цуды з простай саломкі. Сталі да яе прыходзіць бедныя сяляне і багатыя пані, каб заказаць якія-небудзь цікавыя і незвычайныя саламяныя фігуркі. Людзі ўпрыгожвалі імі свае хаты і нават прыносілі ў храмы.
     Вось такая гэта гісторыя пра саламяныя цацкі, – скончыў дзед свой расказ.
     – Як бы і мне так навучыцца! – пазайздросціла Наталля той сялянскай дзяўчынцы з дзедава расказу.
     – А што? Ты можаш запісацца ў кружок па саломапляценню пры нашым сельскім клубе. Я ведаю, ён і цяпер, улетку, таксама працуе.
     – Праўда? Заўтра ж пайду і запішуся разам з Любаю! – усклiкнула ўнучка і пабегла да сяброўкі дагаворвацца.
     Раніцай дзяўчынкі ўжо былі ў клубе. Іх прынялі ў кружок. Два месяцы яны хадзілі на заняткі. Іх першымі творамi сталі саламяныя кветкі. А потым і першая лялька атрымалася, прыгожая! Потым – птушачка і нават маленькі конiк.
     Так у клопатах і радасцях, у гульнях і вучэннях прабеглі летнія канiкулы. Перад ад'ездам дахаты Наталля сабрала свае рэчы, а конiка, ляльку, птушачку і кветку паклала асобна, у скрыначкі. Яны далікатныя, іх трэба засцерагаць.
     – Вось мама ўзрадуецца, якой ты стала майстрыхай! – пахвалілі яе бабуля і дзед.
     А ўнучка з радасцю і нават маленькім гонарам глядзела на іх. Наталля разумела – у тым, што яна навучылася чамусьцi цікаваму падчас летніх канiкулаў, ёсць і іх заслуга.
     
     p.s. малюнак украінскай мастачкі Галіны Польняк.
     
     Гэтая казка на рускай мове