Светлай памяці майго браціка Дамаронак Мікалая Іванавіча (21.04.1952 – 31.01.2014) прысвячаецца.
     
Гэта быў канец пяцідзесятых гадоў. Разбураны падчас Вялікай Айчыннай Вайны горад Мінск яшчэ толькі патроху адбудоўваўся. Шмат людзей тулілася ў маленькіх пакоічыках старых даваенных уцалелых ад бамбёжак дамоў ці спехам пабудаваных пасля вайны баракаў. Але дух волі, адваяванай у фашыстаў, і вера ў шчаслівую будучыню сваёй краіны нікому не дазвалялі маркоціцца. Усё жылі з надзеяй на тое, што хутка будуць жыць лепш, пабудуюць сабе добраўпарадкаваныя кватэры, а іх дзеці вырастуць адукаванымі і матэрыяльна забяспечанымі людзьмі. Галоўнае, каб не было вайны!      Мой бацька, былы франтавік, працаваў з раніцы да ночы, а мама, як магла, упраўлялася з хатнімі справамі і гадавала нас, траіх малалетніх дзяцей.
     Я была малодшая ў сям'і. Брат Коля быў старэйшы за мяне ўсяго толькі на год. Я яго вельмі любіла. Ён усюды вадзіў мяне за руку, хоць вельмі саромеўся гэтага. Але так загвадала яму мама. А ён быў вельмі паслухмяны. На ложку мы спалі з ім "валетам", побач – мама. Разам мы перахварэлі ўсімі дзіцячымі хваробамі (адром, свінкай і іншым)і. Самымі любымі забаўкамі для нас тады былі дзіцячыя гульні, якіх наша мама ведала вялікае мноства (хованкі, лічылачкі, ладачкі, нітачкі, будавалі хаткі з запалак і г.д). Цацак у нас з братам было вельмі мала. Я памятаю толькі анучную ляльку з пластмасавай галавой, драўлянага каня-качалку, кубікі, мяч, ваўчок.
     Што ж нас, малянят, яшчэ займала ў тыя гады?
     Радыё. Так, так! Мы з братам яго слухалі з раніцы да ночы. Яно практычна не выключалася і вісела на сцяне адзінага пакоя нашай кватэры ў шасцікватэрным аднапавярховым драўляным даваенным доме.
     У шэсць гадзін раніцы з боем Крамлёўскіх курантаў і гімнам Савецкага Саюза прачыналася мама, каб тапіць печку, варыць ежу, адпраўляць на працу бацьку, старэйшую сястру ў школу, а ўжо потым займацца намі, сваімі малодшымі дзецьмі. Апоўначы па радыё куранты адбівалі дванаццаць разоў, і зноў урачыста гучаў гімн Савецкага Саюза. Мы з братам, лежучы ў пасцелі побач з мамай, стараліся не спаць, пакуль не пачуем яго.
     Па раніцах мы заслухоўваліся дзіцячымі радыёпастаноўкамі з удзелам вядомых у той час тэатральных артыстаў. Іх цёплыя шчырыя галасы дагэтуль гучаць у маім сэрцы. Па вечарах мы беглі да радыёпрыёмніка, каб паслухаць новую цікавую казку. Колькі радасці і шчасця казкі дарылі нам!
     Мама запісалася ў дзіцячую бібліятэку і прыносіла дадому дзіцячыя кніжкі. Яна чытала нам рускія народныя казкі. Як прагна мы ўслухоўваліся ў кожнае яе слова, з нецярпеннем чакаючы працяг казкі! Колькі дзіцячых думак, фантазій і выяў нараджалася ў нашым уяўленні ў гэтыя хвіліны!
     Перад Новым годам бацька прыносіў у кватэру пухнатую лясную прыгажуню. І адразу ж у нашых дзіцячых сэрцах загараўся вясёлы агеньчык чакання цудоўнага свята. Ёлка пахла лесам, і гэты яловы пах, як навагодні дух, не даваў спакою ўсе перадсвяточныя і святочныя дні.
     Вядома ж, Ёлка займала самае ганаровае месца – у цэнтры пакоя. І пачыналася яе ўпрыгожванне. Мама даставала скрынку з цацкамі. Усе яны былі вельмі далікатнымі, і маленькім дзецям практычна не дазвалялася да іх дакранацца, таму што кожная пабітая цацка для нашай небагатай сям'і была сапраўднай трагедыяй. Усе цацкі былі загорнутыя ў кавалачкі старых газет, і мама, вызваліўшы іх ад гэтай ахоўнай вокладкі, вешала цацкі за нітачку на галінкі Ёлкі. Уверсе ўсаджваліся самыя прыгожыя шкляныя шары і каралі, а ніжэй – фігуркі звяркоў, блазан, дзед мароз і снягурка, ліхтарыкі, самавар і маленькая хатка, таксама зробленыя з далікатнага шкла. Пад Ёлкай уладкоўваўся вялікі гіпсавы Дзед Мароз, і на ўсё дрэўца накідваўся бліскучы рознакаляровы дожджык.
     Але я забылася пра самае галоўнае – шакаладныя цукеркі, фігурнае пячэнне і мандарынкі. Да Новага года мама купляла дарагія цукеркі, якія нам, дзецям, у звычайныя дні былі недаступныя. Бо пасля атрымання палучкі матуля магла купіць нам толькі ледзянцы ці карамелькі. А тут такія цукеркі: "Красная шапачка", "Мішка касалапы". "Кара-Кум", "Рамашка" і г.д. Як пахлі яны! Падысці да Ёлкі і адчуць водар шакаладнай цукеркі ў бліскучай абгортцы, якая звісала з галінкі, было сапраўднай асалодай. Кожны дзень, засынаючы побач з пахкай прыгажуняй, мы з братам глядзелі на яе і жылі адчуваннем хуткага цудоўнага свята. Але, нават калі надыходзіў Новы год, зняць цукерку з Ёлкі мы маглі толькі з мамінага дазволу. Як хацелася нам заслужыць гэта права, як імкнуліся мы быць добрымі паслухмянымі дзецьмі!
     У пяць гадоў мой брат, Коля, вывучыўся чытаць па буквару нашай старэйшай сястры, а ўслед за ім навучылася чытаць і я. Да школы ён сам адолеў таўшчэзную кнігу рускіх народных казак і вельмі ганарыўся гэтым. Вядома, я ў той час не магла параўнацца з ім. Мама хваліла Кольку і выхвалялася яго поспехамі перад усімі суседкамі нашага двара. А я з глыбокай пашанай глядзела на брата і перагортвала пацямнелыя ад часу старонкі старой кнігі ў патрапанай вокладцы. У ёй не было малюначкаў, але былі прыгожыя мудрагелістыя літары напачатку кожнай казкі.
     Коля рана навучыўся майстраваць. Ён змайстраваў у адрыне, там дзе мама захоўвала дровы, драўляны пісталет і рагатку. А пазней, калі на вуліцах поруч нашых дамоў паклалі асфальт, ён змайстраваў самакат з падшыпнікамі замест колаў. Як цудоўна было пракаціцца на ім з горкі па тратуары ўздоўж вуліцы Клары Цэткін да водаразборнай калонкі, якая стаяла ўнізе ля скрыжавання з вуліцай Розы Люксямбург. А яшчэ мы любілі катацца па такім жа гладкім асфальце вакол клуба танкасуконнага камбіната, які быў размешчаны насупраць нашага дома праз дарогу. У гэты клуб мы, дзеці нашага двара, часта бегалі глядзець мастацкія фільмы, купіўшы квіток за дзесяць капеек.
     У 1959 годзе мой брат пайшоў у школу. А праз год у яе паступіла і я. Гэта была агульнаадукацыйная школа №12. Тады яна знаходзілася па адрасе: вул. Мяснікова, дом 5. Стары будынак школы яшчэ захаваўся. Сама ж школа ў канцы сямідзесятых гадоў перасялілася ў Малінаўку, цяпер гэта гімназія №12. Усё жыццё я ўспамінаю нашу старую школу і яе добрых настаўнікаў. Колькі душэўнага цяпла яны аддавалі дзецям! Амаль усе настаўнікі таго часу прайшлі праз вайну, і, магчыма, таму не скупіліся на любоў і спагадлівасць да нас, галаднаватых, дрэнна апранутых, але такіх дапытлівых дзетак, якія стараліся добра вучыцца.
     Мікалай, як другі мужчына ў сям'і, з ранняга дзяцінства імкнуўся стаць апорай і абаронай сваёй маці. Валодаючы ад прыроды незвычайным розумам, выдатна вучачыся ў школе, ён і на рукі быў вельмі спрытны. Рана, яшчэ ў падлеткавым узросце, пачаў выконваць мужчынскую працу па дому. І не толькі мужчынскую. Пераехаўшы ў новую "хрушчоўскую" кватэру, мы, дзеці трынаццаці-чатырнаццаці гадоў, ужо не давалі маме мыць свае асабістыя рэчы, свой посуд, бо ў хаце была вада, ды яшчэ і гарачая. А як мы стараліся добра вучыцца! Наша мама была малапісьменная, скончыла толькі чатыры класы сельскай школы. Але яна вельмі жадала, каб мы вывучыліся і усё сваё жыццё не гнулі спіну ў цяжкай фізічнай працы так, як давялося рабіць ёй.
     Мой любы брат! З ранняга дзяцінства я ішла па яго слядах. Ён вышываў маме сурвэтку да свята 8-га Сакавіка, а я была тут жа, побач з ім, за сталом са сваёй сурвэткай. А як я ганарылася яго поспехамі!
     Гадоў у пятнаццаць брацік па дапаможніку вывучыўся іграць на акустычнай гітары. А калі з'явіліся першыя электрагітары, ён змайстраваў у падвале нашага хрушчоўскага дома драўляную электрагітару. Гэта быў сапраўдны цуд! У студэнцкія гады Коля зрабіў колерамузыку, па тых часах яна таксама была вялікай рэдкасцю: мноства маленькіх рознакаляровых лямпачак уключаліся і выключаліся пад музыку на вялікай панэлі.
     Скончыўшы школу з выдатнымі адзнакамі, брат без вялікіх намаганняў паступіў у Радыётэхнічны інстытут. У тыя гады гэта быў яшчэ зусім новы, але вельмі прэстыжны інстытут. Першым магнітафонам, які з'явіўся ў нас дома, стаў касетны магнітафон, які Коля купіў за грошы, заробленыя ў будаўнічым атрадзе пасля заканчэння першага курса. У нашай кватэры загучалі выдатныя запісы Beatles, Высоцкага, Beach Boys, Simon and Garfunkel, Pink Floyd, а пазней групы АВВА, Задыяку.
     Усё юнацтва да заканчэння інстытутаў (я ж вучылася ў політэхнічным) мы з брацікам жылі аднымі інтарэсамі. А калі ён сустрэў дзяўчыну і жаніўся, я была настолькі засмучана, што, можна сказаць, з вялікім болем у сэрцы перажыла яго перасяленне да жонкі.
     Але Мікалай не пакінуў мяне і нашых бацькоў. Штотыднёвыя званкі, віншаванні на святы сталі для нашай сям'і звычайнай з'явай. Так, мой брат заўсёды быў цудоўным братам і не толькі. Ён аказаўся выдатным сем'янінам, таленавітым і працавітым спецыялістам!
     Пасля заканчэння радыётэхнічнага інстытута ён паступіў у аспірантуру, у дваццаць восем гадоў абараніў кандыдацкую дысертацыю і стаў дацэнтам кафедры ЭТТ (да 1994 г – ТРЭА) БДУІР. У васьмідзесятыя гады ўзначальваў галіновую навукова-даследчую лабараторыю. У 1982 годзе стаў лаўрэатам Дзяржаўнай прэміі Беларускай ССР у галіне навукі і тэхнікі за распрацоўку і ўкараненне комплексу высокаэфектыўных тэхналагічных працэсаў і абсталявання для вытворчасці вырабаў мікраэлектронікі. Ён аўтар навуковых прац па высокаэфектыўных тэхналагічных працэсах і абсталяванню для вытворчасці вырабаў мікраэлектронікі. Распрацаваў сістэмы аўтаматызаванага кантролю ў кіраванні тэрмічнымі працэсамі ў вытворчасці вырабаў мікраэлектронікі на аснове інфрачырвоных цеплавізійных прылад.
     Шмат гадоў Мікалай прысвяціў педагагічнай дзейнасці. Паралельна з працай у БДУІР у дзевяностыя гады самастойна вывучыў бухгалтарскую навуку, і на працягу дваццаці гадоў займаўся распрацоўкай і ўкараненнем праграм для аўтаматызацыі бухгалтарскага ўліку і справаздачнасці. Быў аўтарам і рэдактарам часопіса "Галоўны Бухгалтар".
     Кахаючы муж, бацька, зяць, сын, брат. І не толькі кахаючы, але гатовы на самаахвяраванне. Зацятасць, працавітасць, воля, дабрыня і спагадлівасць, сціпласць і высакароднасць, інтэлігентнасць – гэта не поўны пералік яго асабістых якасцяў.
     Вось як ён сам пісаў пра сябе на Facebook:
     "Адукацыя – вышэйшая, у 1974 г. скончыў Мінскі радыётэхнічны інстытут, к.т.н. Вобласць інтарэсаў і сфера дзейнасці – тэхніка, інфарматыка, праграміраванне, прыродазнаўчыя навукі (фізіка, электроніка), трохі – эканоміка і фінансы. Люблю кіно і музыку (Deep Purple, Led Zeppelin, Pink Floyd і інш.). Жанаты. Жонка – Лена – прыгажуня. Сын – Жорка – сучасны энергічны малады чалавек – вялікі аўтааматар".
     
     Я веру, што светлая памяць пра майго дарагога браціка назаўжды захаваецца ў сэрцах людзей, якіх ён ведаў, з якімі ён сябраваў і працаваў.
     
     
     p.s. Патэнты на вынаходствы Дамаронак Мікалая Іванавіча ў інтэрнэце:
     http://patentdb.su/patents/domarenok
     
      Гэты аповед на рускай мове