У далёкія спрадвечныя часы на Валдайскім узвышшы ў цішыні бярозавых гаёў, галінастых дубраў і вечназялёных хвойных лясоў нарадзіліся на Божы свет тры Вялікія ракі. Спачатку гэта былі маленькія крынічкі: дзве гаманкія бліскучыя сястрычкі, Волга і Заходняя Дзвіна, і спакойны маўклівы сінявокі брацік Днепр. Прабіўшыся на паверхню з глыбіні Зямлі, малышы здзіўлена разглядалі ўсё, што іх абкружала, нібы маленькія птушаняткі, якія вылупіліся з матуліных яек.      – Ах, як тут добра! Якое яркае Сонца, а неба – яно неабсяжнае! – захапляліся вузенькія ручайкі будучых шырокіх рэк, і іх халодная вадзіца сагравалася пад прамянямі вясновага Сонца.
     Маладыя ручаі добра разумелі, што іх маці – Зямля, а родная хата – Валдайскае ўзвышша. Але кожны з іх, хоць яшчэ зусім няўмела і нясмела, усё-такі прабіваў сваю дарожку – рэчышча, па якому яму трэба было цячы далей па мяккай і цёплай матухне Зямлі. Але куды адправіцца, у які бок?
     – Пажывіце ў нас трохі, не спяшайцеся бегчы ў незнаёмыя месцы, бо вы іх зусім не ведаеце, – прасілі лясы, люстраныя азёры і імшары, якія жылі побач, на Валдайскім узвышшы.
     – Вы прыгожыя і вясёлыя! А якая смачная ваша вадзіца! – захапляліся лясныя звяры і птушкі. – Жывіце з намі!
     – Насыціце нас вадой! – прасілі лясная трава і кветкі.
     Ад такой пільнай увагі Волга, Днепр і Дзвіна зусім разгубіліся. Яны сталі капрызіць. Ім, як і ўсім малышам, не хацелася сядзець на месцы, а жадалася бегчы невядома куды, каб пакратаць і разгледзець тое, чаго яны ніколі раней не бачылі!
     Таму, калі прыгожыя птушкі, якія праляталі над рэчкамі, сталі наперабой клікаць іх у далёкія, вельмі займальныя вандраванні, дапытлівыя малышы зусім забыліся на асцярожнасць. Яны, нібы зачараваныя, паплылі кожны ў свой бок, пракладаючы сабе адзіны на ўсе будучыя часы шлях па зямным абшарам.
     Першай пацякла ў невядомыя мясціны старэйшая сястрыца Волга.
     – Бяжы за мной! – крыкнула ёй белакрылая Чайка, угледзеўшы з вышыні бліскучы ручаёк Волгі. – Я прывяду цябе да вялікага паўднёвага мора. Ты ўбачыш, якое яно велізарнае, глыбокае і цёплае, пасябруеш і зраднішся з ім навекі.
     Пачуўшы звонкі голас Чайкі, маленькая Волга адразу даверылася ёй, і нават не развітаўшыся ні з кім, паспяшалася наўздагон шпаркай птушцы. Волзе так хацелася хутчэй убачыць дзіўнае мора, што яна гатовая была дзень і ноч, без перапынку, цячы наперад, пракладаючы сабе рэчышча сярод лясоў і балот, абмінаючы азёры і высокія ўзгоркі. Толькі калі ёй даводзілася па дарозе сустракацца з невялікімі ручаямі і рэкамі, яна распавядала ім пра тое, што жадае пазнаёміцца з велізарным цёплым морам.
     – Я таксама хачу пяглядзець на гэта мора. Калі ласка, Волга, вазьмі мяне з сабой, – прасіла сустрэчная рака.
     – Добра. Тады бяжы разам са мной, – прапанавала Волга новай сяброўцы.
     Тысячы маленькіх ручайкоў, крынічак і рэк пасябравалі з Волгай за час вандравання па бязмежным раўнінам і ўзвышшам на шляху да Каспійскага мора. Усіх іх прыняла прыязная рака ў сваю кампанію. Паступова Волга з маленькай вузкай рэчачкі ператварылася ў шырокую і глыбокую раку. Гэта так! І тут няма ніякага цуду. Проста ўсе яе сябры аб'ядналіся, яны сабралі сваю ваду разам і сталі адной вялікай ракой!
     – Ты такая шырокая і паўнаводная, – крычала Волзе з вышыні яе правадніца Чайка. – Як ты змагла стаць такой?
     – Я не адна, са мной мае сябры, – адказвала рака.
     Але птушка не разумела яе. Яна не адрознівала ваду рэк, якія ўліліся ў Волгу, ні па колеру, ні па паху. Вада ўсіх гэтых рэк была вельмі падобная, і таму з вышыні Чайцы здавалася, што яна бачыць адну суцэльную ваду Волгі.
     Адной дружнай сям'ёй рэк і рачулак, дзе ўсё-такі галоўнай была хуткая і адважная рака Волга, яны і дабраліся да Каспійскага мора. А ўбачыўшы наперадзе штосьці велізарнае і бязмежнае, зусім не падобнае на іх саміх, сябры неверагодна здзівіліся! У разгубленасці, яны спыніліся, не ведаючы, што ім рабіць далей. І тут жа іх вада разлілася па нізіне, утварыўшы вялікае, падобнае на возера вусце, вада з якога стала ўлівацца ў Каспійскае мора…
     – Дзякуй, мае дарагія! Вы прынеслі мне сваю ваду, яна мне вельмі патрэбна! – прашаптала мора. Яно з радасцю папоўнілася новай рачной вадой сваіх прыёмных дзяцей-рэк.
     А Волга і яе сябры-прытокі, неверагодна стаміўшыся ад доўгага вандравання, сагрэліся на Сонцы і заснулі моцным сном ля берагоў сваёй другой мамы – Каспійскага мора.
     Неўзабаве вусце Волгі неверагодна змянілася. Яго напоўнілі расліны, якія павырасталі з вады. Гэта былі зараслі трыснягу і найпрыгожай кветкі – лотаса. Чайка, тая, што прывяла да мора Волгу, паклікала паглядзець на дзіўную раку ўсіх сваіх знаёмых птушак. Шырокае бліскучае пругкае лісце рачных кветак распласталіся па вадзе, і яго заўважылі пералётныя птушкі.
     – Я саўю гняздзечка паблізу вады, – сказала правадніца Чайка.
     – І мне тут падабаецца. Я саўю гняздзечка вось на тым вялікім лісце, – узрадавалася яе сяброўка Крыжанка.
     Мноства птушак пасялілася ў дэльце Волгі. Яны гадавалі птушанят у гэтым казачнай месцы і атрымлівалі асалоду ад прыгажосці ракі.
     Неверагодна! Пераадольваючы велізарную адлегласць у тры тысячы кіламетраў ад роднага Валдайскага ўзвышша да Каспійскага мора, вузенькая рэчка Волга ператварылася ў шырокую і глыбокую Вялікую раку. Так яе завуць дагэтуль за прыгажосць, сілу яе вады, за тое, што яна, папоўніўшыся вадой тысячы прытокаў, не пабаялася прайсці велізарны шлях і з далёкай Поўначы дабралася да паўднёвага мора.
     
     А як жа дзве іншыя ракі – яе родныя брат і сястра? Які яны абралі шлях-дарожку свайго лёсу?
     Услед за адважнай сястрыцай Волгай вырашыў адправіцца ў далёкую дарогу яе братка Днепр. Яго паклікала за сабой іншая птушка – белакрылая Лебедзь.
     – Мой шаноўны маленькі сябар, цячы за мной! – крыкнула з вышыні цудоўная птушка. – Я падару табе займальнае вандраванне да Чорнага мора!
     "Чорнае мора? Гэта штосьці цікавае", – вырашыў сінявокі Днепр і, не спяшаючыся, адправіўся на паўднёвы захад услед за белым Лебедзем, паважна і грунтоўна пракладаючы сабе дарогу праз густыя лясы, шырокія стэпы, раўніны і ўзвышшы, то зварочваючы на захад, то – на ўсход, то накіроўваючыся строга на поўдзень.
     Падарожнічаючы па вясновай зямлі, ён гэтак жа, як і яго сястра, Волга, сустрэў на сваім шляху тысячы ручайкоў і рачулак, якія, даведаўшыся ад белага Лебедзя пра Чорнае мора, вырашылі аб'яднацца з цікаўным ручаём у адну сям'ю. Увабраўшы ў сябе ваду гэтых добрых рэк, ужо на сярэдзіне шляху да мора Днепр ператварыўся ў велізарную раку. А дасягнуўшы Чорнага мора, ён быў зачараваны яго неабсяжнымі марскімі прасторамі. Днепр зрадніўся з Чорным морам, як Волга зраднілася з Каспійскім. Яго шырокае вусце напоўнілася трыснягом, багавіннем і белымі гарлачыкамі.
     Пералётныя птушкі, даведаўшыся пра шаноўнага паўночнага прыгажуна, паспяшаліся пазнаёміцца з ім. Шлях у дзве тысячы кіламетраў, які прайшоў Днепр разам з сябрамі-прытокамі ад сваёй паўночнай радзімы да паўднёвага мора, аказаўся трохі карацей, чым у Волгі. Але ўсё роўна з тых даўніх часоў гэтую выдатную паўнаводную раку завуць Славуцічам, таму што ён – слава і гонар нашай Зямлі.
     
     Трэцяя, самая малодшая рака, Заходняя Дзвіна, таксама хацела падарожнічаць. Але яе, не такую дужую і адважную, як яе старэйшая сястрыца Волга, ніхто не вырашаўся весці ў вандраванне з Поўначы на далёкі Поўдзень.
     – Хочаш, я правяду цябе на Захад, там жывуць мае сябры Гусі, – сказала Качка. – Ты ўбачыш няхай не такое цёплае, але вельмі прыгожае Балтыйскае мора. А як цікава табе будзе бегчы па лясных сцяжынках уздоўж балот і люстраных азёр, па палях і духмяных лугах. Ты згодна?
     – Вядома, згодна! – узрадавалася Дзвіна і з радасным настроем пацякла следам за Качкай.
     Ох, якім цікавым здалася вандраванне для маладой рэчкі! Па дарозе яна пазнаёмілася з блакітнымі азёрамі і невялікімі рэкамі, якія дзяліліся з ёй навінамі. Шмат маленькіх крынічак і прытокаў пасябравалі з вясёлай рэчачкай і суправаджалі Дзвіну да паўночнага мора. Яна ж, дзякуючы ім, станавілася больш мацнейшай і паўнаводнай. А якія лясы сустракаліся ў іх на шляху! Белыя бярозкі, вербы, асіны схіляліся да вады, дубы калыхалі сваімі велізарнымі галінамі, вітаючы новую раку, ялінкі весела ўсміхаліся, а хвоі кідалі ў чыстую ваду Дзвіны свае бліскучыя бурштынавыя кропелькі.
     – Хутка мы дабяромся да берага мора! – крыкнула Качка.
     А Дзвіна так захапілася цудоўным вандраваннем, што нават не заўважыла, як прабегла тысячу кіламетраў і апынулася на бязмежным блакітным беразе Балтыйскага мора. І тады яна, ні кропелькі не шкадуючы, аддала яму ўсё, што змагла сабраць за час падарожжа – сваю празрыстую ваду і сонечны бурштын.
     – Дзякуй, мілая! – ласкава прашаптала мора.
     А марскія чайкі ўжо ляталі над чыстай вадой незнаёмай ракі, вышукваючы ў ёй дробную рыбінку.
     – Глядзі, Дзвіна! Вунь ляцяць Гусі! – раптам крыкнула Качка. Яна сядзела на высокім беразе ракі і назірала, як з-за мора да іх ляціць клін шэрых Гусей.
     Птушкі апусціліся на ваду каля берага Дзвіны. Але, распытыўшы ў Качкі ўсю гісторыю гэтай ракі і трохі перадыхнуўшы, яны адправіліся далей на ўсход, да месцаў сваіх летніх гнездзішчаў. Там птушкі збіраліся пражыць да восені.
     – Курлы, курлы! – развіталіся Гусі. – Да спаткання, сябры!
     А Дзвіне яшчэ давядзецца зведаць шмат цікавага пра жыццё не вельмі цёплага, нават хутчэй халоднага Балтыйскага мора і пазнаёміцца з рэкамі, якія ўцякаюць у яго.
     
     З той даўняй пары прайшлі тысячы, а можа быць, нават мільёны гадоў. Ці памятаюць Волга, Днепр і Дзвіна тое старажытнае месца, дзе яны калісьці маленькімі крынічкамі нарадзіліся на Божы свет – сваю родную запаведную Валдайскую зямлю? Памятаюць, і заўсёды, кожную хвіліну, не забываюць пра яе, таму што дагэтуль гэтая зямля падсілкоўвае іх сваёй гаючай вадой і памнажае жыццёвыя сілы.
     
      Гэтая казка на рускай мове